VOLEYBOLDA SAKATLIKLAR
Sportif hareketler , dinamik koordine hareketler bütünü olan sportif aktivitelerin doğal sonucudur. Önemli olan korunma ve tedavidir. (Gür ve Ergen 1990). Sakatlıkların önlenmesi için önlemler almak, sporcunun bu konuda eğitimi, antrenörle işbirliği , uygulama istirahat , gerekir.(Gür 1990).
Düşük yoğunlukta yapılan antrenmanlar istenilen gelişmeyi sağlamaz , yüksek yoğunluktaki antrenmanlar aşırı yüklenme nedeniyle sakatlığa ve sürantrenmana yol açabilir.(Renstörm 1994 , Taşkıran 1990). Optimal yüklenme gereklidir. Böylece kas , tenton ve bağların kuvveti artar. .(Renstörm 1994 , Hasçelik 1993).
Yüksek şiddetle antrenman için bir önceki antrenmandan sonra optimal dinlenme ve laktik asit eliminasyonu sağlandıktan sonra olmalıdır. Aksi takdirde sakatlık riski yüksektir. (Özgüler 1972)
Kas kuvveti dayanıklılığı , kardiyorespiratuarda yanıklılık gelişimi için aşırı yüklenme gerekmektedir. Böylece adaptasyon sağlanır. .(Renstörm 1994).
Elit bir voleybolcunun bir maç süresince 150 kez sıçradığını düşünürsek .(Renstörm 1994 ) voleybolcuların sıçrama ve bacak gücüne ihtiyacı vardır. Blok ve smaç için kol kuvveti gerekmektedir. Yapılan kuvvetlendirme egzersizleri ile sakatlıklardan korunma sağlanabilir.(Kulund 1988). Sıçrama , rotasyonlar ve yana hareketler sırasında yan bağlarda stres meydana gelir. Ayak bileğinde tafibular ve kalkaneofibular bağlarda zorlanma olur. Peronueus longus ve brevisin koruyucu mekanizması yetersizdir. Hareketler şiddetli olduğunda sakatlıklar zayıf bağlarda meydana gelir. .(Renstörm 1993 ).
Sıçrama ve konma , smaç ve blok sırasında el top teması , oyun yüzeyinin sertliği , uygun olmayan ayakkabı , giysi , malzeme , yanlış teknik , tek taraflı yüklenmelere , fiziksel kondisyon düzeyine bağlı olarak sakatlıklar meydana gelmektedir. .(Renstörm 1994 , Gür 1990 , Read 1984).
Schafle (1990) ulusal voleybol turnuvalarında bayanların erkeklerden daha fazla sakatlandığını belirtmiştir. .(Renstörm 1994).
Sakatlanmanın ilk gününden antrenman ve maçlara kadar geçen süreç önemlidir. Çok hassas basamaklama gerektirir.
- Doğru ve zamanında yapılan ilk müdahale
- Tedavi
- Rehabilitasyon
- Tekrar kondisyonlanma (Rehabilitasyon ile iç içedir/Gür 1990)
SAKATLIKLARA ZEMİN HAZIRLAYAN FAKTÖRLER
A-Çevre faktörleri : Salon ısısı , ışığı , gürültü , zeminin yumuşaklığı ve sertliği , malzemenin uygunluğu ve koruyucu malzeme.
B-Kişisel faktörler : İyi ısınmama , yetersiz antrenman , lokal ve genel aşırı , yorgunluk , temel hareketlerin aşırı tekrarı , lokal enfeksiyon kaynakları , postür bozuklukları v.b. (Hasçelik 1993. .Renstörm 1993)..
Voleybol sert zeminde oynandığında ayak , ayak bileği , diz problemleri olur. Ayakkabılar oldukça önemlidir.(Kulund 1988 , Özgönül 1972).
VOLEYBOLDA SIK GÖRÜLEN SAKATLIKLAR
- Akut sakatlıklar : Cilt kesileri , burkulmalar , kırıklar , kas zorlanmaları .(Hasçelik 1993,Acosta). Voleybolda kırık ve çıkıklar sıçradıktan sonra inişte olmaktadır.(Ellison)
- Aşırı Kullanım Sakatlıkları : Tekrarlı hareketler sonucunda eklem , bağ ve tendonlarda aşırı zorlanma sonucu ortaya çıkar. (Hasçelik 1993). Sakatlıkların % 90’ı alt ekstemitlerde özellikle dizde % 59 , ayak bileğinde % 22 bulunmuştur. (Geberich 1987). Yapılan ankette ( en az 5 yıl voleybol oynamış sporculara ) % 35 bel ve ayak bileği , % 32 el ve parmaklar , %30 omuz , %18 diz , %10 el bileği sakatlığı tespit edilmiştir. (Ege 1991).
1-AKUT SAKATLIKLAR
A-Burkulmalar : Eklem üzerine yanlış yöndekuvvet uygulanmasıyla bağlarda meydana gelen yırtık ya da gerilmeye denir. Yırtık tam , kısmi yada minimal olabilir. Burkulmaların çoğu birkaç haftada iyileşebilen kısmi yırtıklardır. Tam yırtık ciddi bir durumdur ve ameliyat gerektirir. (Acostra).
Ayak Bileği Burkulması : Voleybolda ayak bileği burkulması genellikle sporcu sıçramanın uçuş zamanı sırasında denge kaybı yada başka bir sporcunun ayağının üzerine beklenmedik bir düşüşüyle meydana gelir. (Ellison 1984, Ferretti 1994 , Freimood 1979 , Hasçelik 1993 ve 1990 , Acosta). Örneğin : Ayağın dış yanı üzerine düştüğünde ayak içe döner ve ayak bileğinin dış yanındaki bağlar zedelenebilir. (Hasçelik 1990 , Reström 1993 , Ferretti 1994 , Acosta). Bu inversiyon yaralanması voleybol oyuncularında ayak bileği yaralanmalarının % 90’ını oluşturur. (Ferretti 1994). Ayağı kaldıran kasların zayıflığı , yetersiz kas koordinasyonu , düşük konsantrasyon , yoğunluk , kötü düşme tekniği sakatlık nedenidir. (Hasçelik 1990 , Reström 1993 , Acosta).Ağrı ve şişme meydana gelir. Orta derecede bir burkulmada bantlama uygulanarak oyuna devam edilebilir. Ciddi burkulmalarda oyuna devam edilmez. (Acosta). Bu tip sakatlıklarda 24-48 saat RİCE 
Rest=Dinlenme , I Ce=buz , Compression=Baskı , Elevation=Yükseltme) yapılmalıdır. ( Hasçelik 1993 , Ferretti 1994 , Ellison 1984 , , Acosta). Önden ve yandan X-Ray çekilmelidir.bağların durumunu belirlemek için stres radiogramı yapılır. Ayak bileği dış yan burkulmaları %95 , kırıklar % 3 oranında görülmektedir. ( Hasçelik 1990 , Ferretti 1994 ) 3 çeşit tedavi vardır.
- Fonksiyonel Tedavi : Mümkün olduğu kadar kısa sürede ayak bileğinin aktif ve pasif mobilizasyonu sağlanır. Erken dönemde uygun taping , fiztoterapi ve ağırlık çalışılabilir. Spora erken dönebilir. Fakat tekrar etme riski ve daha sonra ayak bileğinin kronik instabilitesi olabilir. Bu tedavi tercih edildiyse deneyimli bir doktor yada antrenör tarafından yakından gözlenmelidir.
- Plaster : Kolay ve emniyetli olması nedeniyle en popüler tedavidir. Spora dönüş fonksiyonel tedaviye göre daha ucuzdur.
- Cerrahi : Son aşamadır. Tam yırtıkta kullanılır.
Tedavide rehabilitasyon süreci olmalıdır. Taping önemlidir ve koruyucudur. ( Hasçelik 1990 , Acosta , Freimood 1979 , Ferrtitil 1994). Bir çok taping yöntemi vardır ve her antrenör kendine göre bir yöntem belirlemiştir. (Acosta)Tapingde peroneus brevis tendonuna , talofibular ve kalkaneofibular bağlara destek olunmalıdır.(Ferrtitil 1994)
Sporcunun antrenman metodunda , spor zemininde ve spor ayakkabısında bazı değişiklikler yaparak sakatlıkları azaltmak mümkündür. Ayak ve ayakkabı uyumu önemlidir. (Freimood 1979 , Acosta). Esneklik , dengeli kas gücü , uygun zemin , doğru antrenman programı olması gerekir. (Kalyon 1986). Peroneal kasların kuvvetlendirilmesi ve koordinasyonu önemlidir. (Hasçelik 1990).
Diz sakatlıkları : Sportif yaralanmaların % 58’i dizde lokalize olmaktadır. (Zeren 1992). Diz sakatlıklarının yarısı burkulmalar diğer yarısı overuse sakatlıklarıdır. (Hasçeli 1990 , Zeren 1992).
Dizi destekleyen yapılar 2 ana gruba ayrılır. Statik stabilizerler (bağlar) ve dinamik stabilizerler (kas-tendon yapılar ve aponeuroses)
Bağlar varus ve valgus streslerine maksimum direnç sağlar. ( Ferretti 1994) . Dizin stabilizasyonu yan ve çapraz bağlarla sağlanır. İç ve dış yan bağlar birlikte dizi tutar ve yanlara bükülmesini önler. Dizin içinde ön ve arka çapraz bağlar vardır. Eklemin dönme stabilizasyonunu sağlarlar ve bir çok spor aktivitesi için gereklidir.(Acosta).
Dizdeki zorlanmalar 3 gruba ayrılır.
1.Derecede Zorlanmalar :Bağlarda aşırı gerilme , hassasiyet , minimal fibril yırtıkları vardır fakat instabilite yoktur.
2.Derece Zorlanmalar : Genel hassasiyet , daha fazla fibrilde zorlanma ve yırtık vardır. Kanama olabilir , instabilite yoktur.
3.Derece Zorlanmalar : Bağ tamamen yırtılmıştır. Tam yırtığın etrafında küçük yırtıklar olabilir. Kanama vardır. Eklem fonksiyonlarını kaybeder ve unstabildir. (Ferretti 1994).
Ön çapraz bağ yırtığı dizin rotatör instabilitesine neden olur. Tanı erken konmalı ve cerrahi tedavisi yapılmalıdır. Voleybol sakatlıklarında ACL rüptürü genellikle hucum bölgesinde zıpladıktan sonra düşme sırasında dizin valgus eksternal rotasyon kuvveti yada varus internal rotasyon hareketi nedeniyle meydana gelir. Bayanlarda daha sık görülür. ACL yırtığında eklem içinde bir şeyin kırılması yada eklem içinde subluksasayon hissi vardır. Birçok saat içinde hemartrozis görülür. Acil tedavi olarak RİCE uygulanır ve en kısa sürede doktora gitmelidir. Cerrahi gerekebilir.( Acosta , Ferretti 1994).
Menisküsler 2 tane fibrokartilaj yapıdadır. Femur ve tibia arasında medial ve lateral bölümde yer alır.(Ferretti 1994).
Menisküsler :
- Femurdan tibia’ya yükün dağılmasına yardım eder. ( Acosta , Ferretti 1994)
- Eklemdeki stresi absorbe ederler.
- Eklem stabilizasyonuna yardım ederler.
- Eklemde sinovial sıvının dağılımını sağlayarak eklem kıkırdağının beslenmesine yardım eder.
Menisküslerde damarsal yapılanma yoktur. Sinovial sıvı ile beslenirler. Menisküsün alınmasıyla zamanla eklemde dejeneratif değişiklikler ve osteoratroz olur. .( Ferretti 1994).
Menisküs yırtıkları ligament yırtıklarıyla birlikte yada ayrı görülebilir. .( Acosta , Ferretti 1994).
Tek başına menisküs voleybolda defansta görülür. Dizin valgus internal rotasyonu yada varus eksternal rotasyonunda ayak yere sabit ve diz 90 derece yada daha fazla döner. Opere edilir yada artroskopi yapılır. Artroskopiden birkaç gün sonra spora dönebilir. (Acosta). Ferretti’ye göre 1-2 hafta içinde dönebilir.
Çocuk ve adölesanlarda diz ağrısı ve sakatlıkları yaygın görülür. ( özellikle osgood schlatter) . Sıçrama ve konmada ağrı olur.(Restörm 1994).
Parmak Problemleri : voleybolcularda parmak problemleri çok sık görülür. Genellikle blok sırasında 4 ve 5. parmaklarda meydana gelir. ( Ferrtti 1994). Topun ele vurmasıyla bağ ya gerilir yada yırtılır. ( Acosta , Hasçelik 1990 ve 1993 , Zeren 1992). Çıkıkta olabilir. 1. ve 2. derece zorlamalarda 2-3 dakika içinde ağrı geçer ve oyuna dönebilir.(Ferretti 1994). Buz uygulanır. Oyuna dönmeden önce 2 yada 3 parmağa birlikte taping yapılmalıdır. ( Ferretti 1994 , Hasçelik 1993 , Zeren 1992). Taping 2-3 hafta süreyle yapılmalıdır.(Acosta). Parmak kaslarının yetersizliği ve kötü pas tekniği de söz konusudur. ( Hasçelik 1990 ve 1993 , Zeren 1992).
Kas Zorlamaları : Hafif , orta ve şiddetli olmak üzere üç derecedir. Genellikle 2 eklem kateden kaslarda , Tip 2 fibrilleri fazla olan kaslarda , zayıf agonist-antagonist kas gruplarında görülür. Voleybolda genellikle alt ekstremitelerde , hamstringlerde , medial gastrocnemiusta görülmektedir.(Ferretti 1994). Hafif zorlanmalarda sadece aşırı germe vardır. Minimal kanama , ağrı ve hassasiyet vardır. Buz uygulanır. 1-2 gün içerisinde yavaş yavaş spora dönebilir. Orta derece zorlanmalarda bazı kas liflerinin yırtılması söz konusudur. Daha fazla kanama , ağrı , ödem ve hassasiyet vardır. 24-48 saat buz ve soğuk kompres uygulanır. Ağrı izin verdiğinde yavaş yavaş aktiviteye dönülebilir. Şiddetli zorlanmalarda tam bir yırtık vardır. Cerrahi gerekebilir. (Acosta). Yeterli iyileşme sağlanmadan spora dönülürse iyileşme süreci uzar. Tedavi buz , dinlenme , antienflamatuar ilaçlar , stretching , progressif kuvvetlendirme programı uygulanır. Tam esneklik ve kuvvet kazanılmazsa sakatlığın tekrarlanma riski artar. Sıcak uygulama kanama riskini arttıracağı için önerilmez. ( Ferretti 1994). Yetersiz ısınma , kötü teknik , overtraining , dayanıklılık , programının yetersizliği , kas imbalansı ve mineral eksikliği nedenler arasındadır. (Ferretti 1994). Doğru ısınma ve stretching korunmada önemlidir.(Acosta).
Bacak Krampları : Yetersiz kas kuvveti , aşırı tuz kaybı , uzun süreli turnuvalarda kaybedilen tuzun yerine konulmaması nedeniyle olur. (Hasçelik 1990 , Freimood 1979).
Su Toplanması : basınç ve rotasyona neden olan sürtünmeler sonucu oluşur. Yeni ayakkabı , dikkatsizlik , kötü malzeme nedeniyle oluşur.
Zemin Yaralanmaları : kayma , kötü planjon , zayıf teknik , yere düşme , takla sırasında oluşabilir. Bunlar öğrenilirken dirsek kalça ve dize yumuşak destekler konulur. (Hasçelik 1990 , Freimood 1979).
Sıyrıklar : Derinin yüzeysel tabakasında meydana gelir. Deride yada altındaki dokularda morarma olur. Ödem ve inflamasyon verir. Voleybolda sıyrıklar genellikle savunma sırasında dizkapağı bölgesinde olur. Eğer koruyucu malzeme olarak dizlik kullanılırsa risk azaltılmış olur. Soğuk uygulama ve bandaj yapılır. (Ferretti 1994).
SPOR SAKATLIKLARI—2
ÖZEL PROBLEMLER
- Aşırı yorgunluk ve tükenme : uzun süren antrenmanlar ve maçlar sonucunda görülür. Yetersiz sıvı alımı , formaların cilt teneffüsü ve terlemeyi etkilemesi . (Hasçelik 1993 , Freimood 1979).
- İlaç kullanımı : kurallara ve fair play’e uygun değildir. Genellikle yorgunluğu , ağrıyı yenmek veya uzun zaman iyi hissetmek , enerji kazanmak için kullanılmaktadır.
- Heyecansal bozukluklar : Aşırı dikkat , heyecan , sinirlilik , uyku bozukluğu , sindirim bozukluğu v.b. (Hasçelik 1993 , Freimood 1979).
Kas Hassasiyeti : Genelde bacak ekstansörlerinde imbalans görülmektedir. Sıçrama ve konma sırasında artmış olan yorgunluk , anatomik bozukluklarda kas hassasiyetini arttırmaktadır. Bayanlarda daha fazla görülür. İyi bir teknikle hem hareketin etkinliğinin artması hem de kas iskelet sistemine binen yükün hafiflemesi söz konusudur. Ayrıca yumuşak tabanlı ayakkabılar temasın etkisiyle artan yükü azaltır.(Restörm 1994).
Tendinopatiler : voleybolcularda sık görülür. Mekanik tendinoğatiler aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
a- Yapışma yerinde tendinopatiler : En çok patellar tendonda (jumpers knee) , aşil tendonunda ve supraspinatus tendonunda görülür.
b- Pertendinitis : Çok ağrılıdır ve en çok aşil tendonunda görülür.
c- Tendinosiz : En çok aşil tendon ve patellar tendonda görülür.
d- Tendinozisle birlikte peritendinisit ve tenosinovitis
DİZ EKLEMİNDE :
1-Patel lofemeral ağrı sendromu : Aşırı yüklenme nedeniyle olur. Ana faktör dizin yapısal düzeninde bozukluk ve sık sık dizi yere çarpmaktır. Ağır sıçrama çalışmaları yetersiz ve yanlış germe egzersizleri , yanlış düşme tekniği , çok sert zemin , patellar inflamasyon nedenidir. Diz fleksiyonda iken kuvvet uygulandığında ağrılıdır. Korunmak için kuvvvet egzersizleri , uygun ayakkabı ve koruyucu malzeme gereklidir. (Hasçelik 1990,Zeren 1992) Dizde kullanılan ortezler patellar buradaki hemobursitisi önler.(Ferretti 1994).
2-Jumper’s knee : Dizin ekstantör mekanizması ile diz kapağının alt kısmı aşırı kullanılmasına bağlı bir sakatlıktır. Özellikle patlayıcı hareketlerde şiddetli ağrı olur. (Hasçelik 1990 , Ferretti 1994 , Zeren 1992).
Quadriceps tendonunun yapışma yerinde yada tibial tuberos sitazda ağrı olur. (Restörm 1994) Jumper’s knee belirtilerine göre 4 safhaya yayılır.
1. derece ağrı sadece oyundan sonra yada oyun sırasında vardır. Sportif performansı engellemez.
2. derece :aktivite ile başlayan ağrı ısınma ile kaybolur ve egzersiz sonrası tekrar ortaya çıkar. Spor performansını engellemez.
3. Derece : Oyun sırasında sürekli ağrı ve sporsal performansta sınırlılık .
4. Derece : Tendon yırtığı söz konusudur. (Ferretti 1994).
Not 3 : Derece yırtık belirtileri görüldüğünde eğer oyuna devam edilirse tam rüptür olur. (Restörm 1994).
1984 de elit voleybolcunun % 40’ında jumpers knee belirtileri görülmüştür. Bunun nedeni sıçramalardır.(Ferretti 1994). Ferretti 1984 ve Watkins & Green 1992 sert zemin ile Jumper’s knee arasında pozitif bir ilişki bulmuşlardır.
Kasların elastikiyeti ve kuvvetini arttırmak için ağırlık çalışmaları , sıçramalar , pliometrikler yapılır. (Ferretti 1994). Sıçramalar arasında dizi fazla bükmemek gerekiyor. (Hasçelik 1990 , Restörm 1994 , Zeren 1992).
Artan antrenman yoğunluğu
|
Rate of remodelling less than of continued microtrauma
|
Rate of remodelling greater than of continued microtrauma
|
Dokulardaki yükün artması
|
Dokulardaki mikrotravmalar
|
Dokunun yeniden yapılanması
|
Azalan antrenman etkileri
|
Yeterli ısınma ve germe , şok absorosiyonunu sağlayan tabanlı ayakkabı , iki ayak üzerine düşmeyi öğrenme koruyucu faktörler arasındadır. (Hasçelik 1990 , Zeren 1992).
Tedavi 1. , 2. ve 3. derecenin erken döneminde , buz yeterli ısınma , Quadriceps ve hamstring için germe , Q için izometrik , fizyoterapi ve ilaçlar uygulanır.
3.derecenin ileri döneminde yukarıdakilere ilave olarak daha uzun dinlenme , kontizon
enjeksiyonu ve ameliyat düşünülür.
4.derecede cerrahi tedavi yapılır.
OMUZ PROBLEMLERİ
Voleybolda servis , smaç , blok sırasında omuzda tekrarlı stresler söz konusudur. Omuzda 3 önemli problem vardır.
1. İmpengement sentromu
2. instabiliteler
3. suprascapular nöropati (Ferretti 1994)
Yanlış smaç tekniği yetersiz fiziksel kondisyon ve yetersiz ısınmalarla ortaya çıkar. (Hasçelik 1990 , Freimood 1979 , Zeren 1992). İdeal smaç tekniği öğrenilmelidir. (Hasçelik 1990).
SIRT PROBLEMLERİ
En çok bel problemleri görülür. Genellikle omurlar arasındaki dirseklerdeki bozulma sonucu ağrı görülür. Bu dirseklere özellikle sıçradıktan sonra konma durumunda büyük yük biner.
Low back (bel ağrısı) olarak yada yavaşça ortaya çıkıyor. Dinlenmekle azalır. Tedavi de dinlenme, ilaç ve buz önemlidir. Ağrı azaldığında kuvvet ve esneklik çalışmaları yapılmalıdır.(Ferretti 1994).
Genellikle karın ve bel kaslarının yetersizliği önemli bir etkendir. Tedavide bu göz önüne alınmalıdır. Smaç , blok , plonjon hareketleri yapılırken dikkatli olunmalıdır. (Hasçelik 1993).
STRES KIRIKLARI
Voleybolcularda çok yaygın değildir. Stres kırıklarıyla birlikte overuse yada overtraining hikayesi vardır. En yaygın olarak fibula , metatarsaller ve tibiada görülür. Ulnada görüldüğüde rapor edilmiştir. Hassasiyet vardır. Ödem olabilir yada olmayabilir. En önemli tedavi dinlenmedir. (Ferretti 1994).
SPORA DÖNÜŞ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
1. Akut ödem absorbe olmalıdır.
2. Sakatlanan kısma eklem hareketi ağrısız ve limitasyonsuz olmalıdır.
3. Sağlam ekstremite ile karşılığında da normal kuvvet ve gücün yaklaşık % 80’ine sahip olmalıdır.
4. Kas yapısı diğer tarafla normal ölçülerde olmalıdır.
5. Sakatlanan kısım genel ve kardiyovazküler dayanılıklığa sahip olmalıdır.
6. Alt ekstremite eski hız ve çevikliliğini kazanmış olmalıdır.
7. Tüm egzersizler ağrısız yapılabilmelidir.
8. İnstabilite için dinamik kontrol sağlanmış olmalıdır.
9. Nöromüsküler kordinasyon tamamlanmalıdır.
10. Çevre ölçümü normal tarafın % 90’ında az olmamalı
11. Doktor , fizyoterapist , antrenör , sporcu aktiviteye dönüş için birlikte karar verilmelidir.(Kulund 1988).
SAKATLIKTAN KORUNMA
Antrene olmak kondisyon düzeninin iyi olması ve giderek artması uygun ayakkabı ve imkanlara sahip olduğunda fiziksel tehlike yok demektir. ( Freimood 1979 , Zeren 1992). Bu temel noktalar önemsenmiyorsa kronik sakatlık ihtimali artar. Antrenman , yaş , fizik yapı , teknik düzey , antrenörün bilgi ve bakış açısı , doktor gözlemi önemlidir. (Gür 1990). Antrenman programı bilinçli ayarlanmalıdır. Ağrı , isteksizlik , psikolojik durumlar , bilinçli eğitimle giderilmelidir. (Hasçelik 1993).
Alınacak önlemler :
1. Sezon öncesi muayene
2. Yeterince uzun ve sistemli ısınma
3. Aşırı yorgunluktan kaçınma yeterli dinlenme , yeterli ve dengeli beslenme.
4. Yeterli uygun antrenman
5. Fokal antrenman kaynaklarının tedavi edilmesi
6. Postür bozukluğu varsa uygun germe ve kuvvetlendirme egzersizleri
7. Uygun alet , malzeme ve çevre koşullarının sağlanması
8. Zayıf ayak bileği olan oyuncular kuvvet egzersizleri yapmalıdır. (özellikle peroneal kaslar).
9. Koruyucu taping yapılmalıdır.
10. Destekleyici ve uygun ayakkabılar kullanılmalıdır
11. İki ayak üzerine düşme tekniği geliştirilmelidir.( ( Freimood 1979 , Gür 1990 ,Gür ve Ergen 1990 , Zeren 1992).
Ayrıca gözlük kırılması lenslerin kaybolması gibi olaylar için ön tedbir alınmalıdır. Süs eşyaları takılmamalıdır. Duşlarda çıplak ayakla gezilmemeli , herkes kendi malzemesini kullanmalıdır. Özel plonjon teknikleri öğrenilmelidir.
Akut sakatlıklarda acil yardım prensipleri :
1. Masaj , ovma , çekme , yerleştirme gibi davranışlardan KESİNLİKLE KAÇINILMALIDIR.
2. Lokal soğuk uygulama
3. Dinlenme için basit tespit işlemleri
4. Elevasyon (Yükseltme)
5. Ağrı kesici
6. Doktor kontrolü (Hasçelik 1993).
VOLEYBOL SAKATLIKLARINDA REHABİLİTASYON
Hafif sakatlıklardaki müdahale
Hafif sakatlıklar meydana geldikten hemen sonra bazı müdahaleler (kas bağlantısını, bağlantı yerine) yapılmalıdır. Böylece olası önlemli bir sakatlık riski azaltılmış olur. Bu prosüdür (Basınç ,Buz , Elevasyon yada hareketin dinlendirilmesidir) (PİER)
Pressure (gentle compression)
İce
Elevation
Rest or Restriction of Movement
Basınç
Son araştırmalar sonunda sakatlanan bölgeye yapılan hafif basınç , buz tedavisinden daha önemlidir. Yer teşkil etmektedir. Tendeki açık yaraların yanında , bu uygulama için kanamalı yaralarda da uygulanmaktadır. Bu uygulama sonucunda kan erken pıhtılaşır ve dolaşım mekanizmasına kazandırılır , kanın boşalımı önlenir ve damarın dışına da taşmaz.
Antrenörlerin kullanabileceği en akıllıca yol bandaj kullanımıdır , eğer deriye doğruda buz ile temas söz konusuysa , bandaj soğuk su ile uygulanıma girer , önemli olan bandajın belli bir sıcaklığa sahip olmasıdır. Yaralı bölgedeki dönüşüm mekanizmasına zarar vermemekte gerekli şıkların arasındadır.
BUZ
Buz : Neden buz ? kliniksel olduğu halde bu soru hala sorulur. Bu 10- 12 dakikalık periferol kullanıldığında , vaso yapısını ve perikheral damarları etkiler , bunun anlamı , bu damarlarda oluşan kan dolaşımı azalır , tedavi erken kan pıhtılaşmasıyla olur.
Diğer fizyolojik etkisi , acıyı dindirici olmasıdır. Acı azaldığında vücut kasları sıklıkla spazm yapmazlar ve ağrıyan yaralanan bölgenin normale dönüşümünü sağlarlar. İlk müdahale ayrıca dolaşımın sürdürülmesini sağlar. İlk 48 saatlik periyotta buz tedavisi süresi 12 dakikayı geçmemelidir. Eğer 15 dakika olursa damarların açılımı söz konusu olabilmektedir.
Bu kısa dönemde buz tedavisi herkese iki saat uygulanmalıdır. Antrenörlerin sorduğu soru kimyasal buz parçalarının etkinliği yönündedir. Bu parçalar etkilidir. Fakat doğal alanlardaki kadar değildir. Eğer mümkünse , buz küçük küçük parçalara ayrılır ve bir havluya sarılarak tedavinin bu şekilde olması sağlanmalıdır.
Not : Bu 48 saatlik dönemde asla sıcak pansuman uygulanımı oluşturulmamalıdır. Buz tedavisinin uygulanımı belli bir düzen içinde oluşturulmalıdır. Tedavi sonucunda yaralı bölge diğer bölgelere oranla daha ılıktır. Bu durumda tedavi süresi 20 dakikaya kadar çıkarılabilir. Fakat hiç bu durumda 2 0 dakikalık tedavi süresinin üstüne çıkılamaz.
Rest=Dinlenme , I Ce=buz , Compression=Baskı , Elevation=Yükseltme) yapılmalıdır. ( Hasçelik 1993 , Ferretti 1994 , Ellison 1984 , , Acosta). Önden ve yandan X-Ray çekilmelidir.bağların durumunu belirlemek için stres radiogramı yapılır. Ayak bileği dış yan burkulmaları %95 , kırıklar % 3 oranında görülmektedir. ( Hasçelik 1990 , Ferretti 1994 ) 3 çeşit tedavi vardır.